Ο Ν.Ο.ΑΜ. βρίσκεται στο φυσικό λιμάνι του Φαλήρου. Ένα λιμάνι πλούσιο σε ιστορία.
Το 1827, στην περιοχή των Τριών Πύργων εξελίσσεται η μάχη του Φαλήρου ή αλλιώς Μάχη του Ανάλατου, μια από τις πιο πολύνεκρες μάχες της Επανάστασης της Ανεξαρτησίας. Οι ελληνικές δυνάμεις με πλοία έχουν μεταφερθεί στους Τρεις Πύργους (Λιμάνι Φαλήρου), κάποια στρατεύματα αποφασίστηκε να προελάσουν μέχρι την Ακρόπολη, ενώ μερικοί έμειναν υπό τον Καραϊσκάκη μεταξύ Κερατσινίου-Πειραιά-Φαλήρου, για να προετοιμαστούν για επίθεση στους Τρεις Πύργους, όταν θα τους δινόταν η ευκαιρία.
Στη μάχη του Φαλήρου έχασε τη ζωή του ο Καραϊσκάκης, όταν μια σφαίρα τον τραυμάτισε θανάσιμα. Μετά το θάνατό του, την διεξαγωγή της μάχης ανέλαβαν ο Κόχραν με τον Τσώρτς όπου και ακολούθησε η ολοκληρωτική καταστροφή του Ελληνικού στρατού στη σημερινή περιοχή του Φλοίσβου, όπου οι Τούρκοι είχαν παρασύρει τους Έλληνες μέχρι που τους περικύκλωσαν.
Στα αριστερά ο πίνακας του Κ. Βολανάκη "Η αποβίβαση του Καραισκάκη στο Φάληρο".
Λίγα χρόνια αργότερα, αρχίζει σταδιακά η περιοχή να μετατρέπεται σε πλαζ ! Στην περιοχή της πρωτεύουσας το κολύμπι άργησε να καθιερωθεί. Κι αυτό γιατί η μετάβαση στην πλησιέστερη ακτή, δηλαδή στις Τζιτζιφιές, αποτελούσε πολύ δύσκολο εγχείρημα. Γιατί απλούστατα η Αθήνα δεν συνδεόταν οικιστικά με τις Τζιτζιφιές. Χωράφια με ψηλό χορτάρι, ανώμαλα και….ύποπτα χώριζαν την πρωτεύουσα με τη θάλασσα. Ύποπτα γιατί υπήρχε η άποψη ότι η περιοχή ήταν γεμάτη φίδια, δηλητηριώδη και επικίνδυνα. Υπήρχε όμως και ο φόβος των ληστών σε εκείνα τα τότε άγρια μέρη. Που να τολμήσουν λοιπόν οι Αθηναίοι να πάνε στη θάλασσα.
Πρώτη το αποφάσισε το 1834 και το πραγματοποίησε η βασίλισσα Αμαλία, έφιππη μαζί με τη συνοδεία της. Για πρώτες «καμπίνες» χρησιμοποιήθηκε ένα παλιό ερειπωμένο κτίριο, που το επισκεύασαν πρόχειρα και το μετέβαλαν σε «αποδυτήρια». Στις 17 Ιουλίου 1854 ο Όθωνας με το διάταγμα 26/1854, τοποθέτησε Λιμενάρχη Φαλήρου τον Ευστράτιο Πετροκόκκινο που ήταν παράλληλα και υγειονόμος.
Το «λουτρικόν ένδυμα» όπως λεγόταν το μαγιό, ήταν «κομψόν, έγχρωμον» - πορτοκαλί, κόκκινο ή μπλε. Και απαραίτητες... οι μαύρες κάλτσες, με τις οποίες έμπαιναν οι κυρίες και οι δεσποινίδες στη θάλασσα. Μαύρες κάλτσες με άσπρες κορδέλες που τύλιγαν χιαστί τις γάμπες! Κατά τη μεταφορά τύλιγαν προσεκτικά με λουριά το «λουτρικόν ένδυμα» μέσα στο μπουρνούζι, για να μην δει κανένα ανδρικό - μάτι το χρώμα του μαγιό και πει κάποιος αδιάκριτος «ότι η κυρία Α. φορεί λουτρικόν ένδυμα χρώματος πορτοκαλί». Θα ήταν σκάνδαλο.
Το τίτλο των πρώτων πλαζ του Φαλήρου διεκδικούν η περιοχή ΟΥΛΕΝ, του Ξηροτάγαρου (δείτε σχετικά στην επόμενη παράγραφο), όπου πρώτη έκανε τα μπάνια της η βασίλισσα Αμαλία. Την πρώτη οργανωμένη πλαζ αποτέλεσε το Πασαλιμάνι, και κατόπιν το Φαληρικό Δέλτα.
Εκεί λοιπόν, στους Τρεις Πύργους, οι Χρήστος και Σπύρος Ξηροτάγαροι, φορώντας τις παραδοσιακές ενδυμασίες τους σέρβιραν τους ρομαντικούς επισκέπτες της περιοχής. Ήταν οι πρώτοι οικιστές από τα χρόνια του Όθωνα και πασίγνωστοι στην αθηναϊκή κοινωνία. Ο δε Σπύρος Ξηροτάγαρος, φαίνεται πως ήταν θαυμάσιος τύπος. Είχε στήσει εκεί έναν οικίσκο, όπου περνούσε τα χρόνια του και ανέβαινε σπάνια στην Αθήνα. Έδινε στους φίλους του το περίφημο γάλα των αρνιών του, το τυρί που ο ίδιος κατασκεύαζε και το θαυμάσιο ρετσινάτο κρασί του από τους ονομαστούς ροδίτες του Βουρλοπόταμου.
Δεν υπήρχε διάσημη προσωπικότητα με την οποία να μην έχει συνάψει σχέσεις ο μπάρμπα-Σπύρος. Ήταν ευνοούμενος όλων των πολιτευόμενων και των πρωθυπουργών, ακόμη και του βασιλιά Γεωργίου Α, ο οποίος κατέβαινε «και ελούετο εις τα διαυγή του Παλαιού Φαλήρου ύδατα». Στη δική του επιμονή και στις ενέργειες προς τους ισχυρούς της εποχής οφειλόταν το πρώτο σχέδιο του συνοικισμού.
Όσο για τα εισοδήματά του προέρχονταν από τα περίφημα «γαϊδουρόποδα»! Το άθλιο όνομα είχε δοθεί στα πελώρια στρείδια που παρήγαγε η θάλασσα του Φαλήρου. Πρωί–πρωί με τη βαρκούλα του ο κυρ Σπύρος έπιανε ένα σωρό και τα φύλαγε σε ιδιαίτερη θέση μέσα στη θάλασσα και τα παρουσίαζε έτοιμα σε πρώτη ζήτηση. Έτσι, δημιουργήθηκε και η παροιμιώδης φράση «σαν τα στρείδια του Ξηροτάγαρου».
Το 1914 μεταφέρθηκε στο Παλαιό Φάληρο η πρώτη αεροπορική σχολή από την Ελευσίνα. Η προσπάθεια συγκρότησης του Ναυτικού Αεροπορικού Σώματος (ΝΑΣ) άρχισε το 1914 με τη βοήθεια Βρετανών εκπαιδευτών και με τις άοκνες προσπάθειες του Πλωτάρχη Αριστείδη Μωραϊτίνη, ο οποίος αποτελεί τον πρωτεργάτη της Ναυτικής Αεροπορίας. Με βάση την περιοχή του Π. Φαλήρου και υλικό τρία υδροπλάνα Sopwith Greek Seaplane με κινητήρα 80hp άρχισε η εκπαίδευση των πρώτων αεροπόρων του Ναυτικού.
Το 1925 ιδρύθηκε με έδρα το Παλαιό Φάληρο, μετά από σχετική απόφαση του Ελευθερίου Βενιζέλου και με τη συνεργασία της Βρετανικής Εταιρείας BLACKBURN, το πρώτο Κρατικό Εργοστάσιο Αεροσκαφών (ΚΕΑ), η πιο ιστορική Ελληνική εταιρεία παραγωγής αεροσκαφών, αρχικά γνωστή ως Εργοστάσιο Αεροσκαφών Φαλήρου. Βρισκόταν υπό κρατικό έλεγχο και είχε σαν σκοπό την κατασκευή και τη συντήρηση των επιχειρησιακών και των εκπαιδευτικών αεροσκαφών της εποχής.
Η δημιουργία του αποφασίστηκε το 1917 όμως ο πόλεμος που ακολούθησε καθυστέρησε την ίδρυσή του μέχρι το 1925. Η παραγωγή του εργοστασίου δεν περιοριζόταν μόνο στην κατασκευή αεροσκαφών αλλά και βομβών, εργαλείων και ανταλλακτικών. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής της Ελλάδας οι εγκαταστάσεις του ΚΕΑ χρησιμοποιήθηκαν από τη Luftwaffe για τεχνική υποστήριξη. Το διάστημα 1926-1929 στις εγκαταστάσεις του ΚΕΑ πραγματοποιήθηκε η κατασκευή του πρώτου Τορπιλοφόρου-Υδροπλάνου τύπου Vellos για λογαριασμό της Ναυτικής Αεροπορίας, δέκα (10) Βομβαρδιστικών αεροσκαφών τύπου ATLAS και δέκα (10) Εκπαιδευτικών αεροσκαφών τύπου Auro Tutor.
Στο Φαληρικό δέλτα δημιουργήθηκε και ο πρώτος αερολιμένας για υδροπλάνα, εγκαινιάζοντας παράλληλα, την 1η Αυγούστου 1926, την πρώτη διεθνή αεροπορική γραμμή Μπρίντιζι – Φάληρο – Κωνσταντινούπολη.
Το 1938 η Ελληνική Κυβέρνηση ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο του Εργοστασίου, ενώ μεταπολεμικά το ΚΕΑ ανέλαβε την εργοστασιακή συντήρηση της πλειοψηφίας του αεροπορικού υλικού της ΠΑ.
Την περίοδο 1979-1981 έγινε μετεγκατάσταση στο Ελληνικό, των δραστηριοτήτων που λειτουργούσαν στο Παλαιό Φάληρο και στην Ελευσίνα.
Πηγές:
- ΔΙΑΧΡΟΝΙΑ - Περιοδική έκδοση του Συλλόγου Μεταπτυχιακών Φοιτητών Ιστορία ς- Αρχαιολογίας Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών - Πόλη και Ύπαιθρος στη Μεσόγειο
- Wikipedia
- http://pireorama.blogspot.gr/
- Ο Μικρός Ρωμιός - http://mikros-romios.gr/gaidoyropoda/
- Ο Μικρός Ρωμιός - http://mikros-romios.gr/zoologikos/
- Νου-Που - http://www.nou-pou.gr/articles/anamniseis/o-prwtos-zwologikos-khpos-ths-elladas-htan-sto-falhro/
- Φαληριώτικα - http://www.koutouzis.gr/faliriotika.htm
- Η Ιστορία της Πολεμικής Αεροπορίας - http://projectpolemikiaeroporia.weebly.com/iotasigmatauomicronrhoiotaalpha-pialpha.html